Prof. Karol Koranyi

(1897-1964), historyk prawa

Studiował prawo na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Jego profesorami byli m. in. Oswald Balzer, Alfred Halban, Władysław Abraham, Przemysław Dąbkowski – ten ostatni prowadził studia nad dawnym prawem polskim. Został doktorem prawa w 1922 roku i pracował na UJK we Lwowie. W roku 1921 wstąpił do Towarzystwa Ludoznawczego. W tym czasie do 1926 roku studiował także etnologię na UJK u profesora Adama Fischera, którego osobowość i zainteresowania badawcze mocno wpłynęły na prace młodego historyka. Aktywnie uczestniczył w pracach Katedry Etnologii UJK. Opublikował wiele cennych artykułów i recenzji (głównie w „Ludzie”) o etnograficzno-prawnej tematyce, w tym kilka doskonałych studiów o czarach. W 1927 brał czynny udział w II Zjeździe Geografów i Etnografów Słowiańskich w Polsce obok m.in.: A. Fischera, E. Frankowskiego, K. Moszyńskiego, A. Chętnika, C. Ehrenkreutzowej.

Obok etnologicznych prac publikował także wiele z zakresu swojej głównej dyscypliny – historii prawa, stając się szybko autorytetem w tej dziedzinie.

Po II wojnie światowej znalazł się w Toruniu, gdzie w 1945 roku rozpoczął pracę na UMK. W latach 1945 – 1948 pełnił funkcję prorektora, a następnie od sierpnia 1948 do 1951 rektora Uniwersytetu. W marcu roku 1947 był jednym z członków założycieli toruńskiego oddziału PTL. Oczywiście miał najdłuższą przynależność do Towarzystwa, a obok prof. Bożeny Stelmachowskiej miał największy etnograficzny dorobek. Nie może więc dziwić, że został wybrany wiceprezesem, a już na przełomie roku 47 i 48 zostaje prezesem Oddziału, którą to funkcję sprawuje do 1954 roku

W tych początkowych latach działania oddziału PTL w Toruniu prof. Koranyi odgrywa ważna rolę ze względu na swój autorytet, wiedzę oraz pozycję w polskiej nauce. Na zebraniach oddziału wygłasza m. in prelekcje o czarach. Jako jedna z postaci łączących środowisko lwowskiego Towarzystwa Ludoznawczego z powojennym PTL-em w latach 1947-1956 jest członkiem Zarządu Głównego PTL.

W październiku 1954 roku przechodzi do utworzonego Oddziału warszawskiego PTL, gdyż od 1952 roku pracuje na Uniwersytecie Warszawskim. W oddziale warszawskim także zostaje prezesem – co przyniosło potem nieścisłości w niektórych jego biogramach, podających jakoby był prezesem całego Towarzystwa. Pod koniec lat 50. był z kolei wiceprezesem Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Historycznego. Koranyi pod koniec życia pracował od 1957 roku w Instytucie Nauk Prawnych PAN, a później po likwidacji przez władze działu historii państwa i prawa, w Instytucie Historii PAN. Prof. Karol Koranyi zmarł w Warszawie w roku 1964.

Wybrana bibliografia Karola Koranyi’ego o tematyce etnologicznej:

• Kilka uwag o dawnem prawie polskim, dzisiejszym prawie ludowym, „Nowa Ziemia Lubelska”, nr 36, Lublin 1925
• Czy tortury są dalszym ciągiem sądów bożych?, „Lud”, 1926?, tom 25, (serja II, tom V), s. 96-97
• Czary w postępowaniu sądowym (szkic prawno-etnologiczny), nakładem TL, Lwów 1927
• Czary i gusła przed sadami kościelnymi w Polsce w XV i w pierwszej połowie XVI wieku, nakładem TL, Lwów 1928
• Ze studiów nad wierzeniami w historii prawa karnego. I. Beczka czarownic, Lwów 1928
• Łysa Góra. Studium z dziejów wierzeń ludowych w Polsce w XVII i XVIII wieku, nakładem TL, Lwów 1929
• O pochodzeniu zwyczaju tzw. oślego pogrzebu, „Lud”, t.XXXI, Lwów, 1929, s.44-47
• Der Mann In Mond und Twardowski, „Slavische Rundschau”, IV, 1932,
• Danielis Wisneri, „Tractatus brevis de extramagis lamiis, veneficis” a „Czarownica powołana (Szkic z dziejów polskiej literatury prawniczej)”. Pamiętnik trzydziestolecia pracy naukowej Przemysława Dąbkowskiego, Lwów 1927

Hubert Czachowski