doc. dr Leon Witkowski

(1908-1992), muzykolog, filolog klasyczny

Urodził się 13 grudnia 1908 roku w Sławkowie koło Torunia. Na Uniwersytecie Poznańskim studiował filologię klasyczną, a także muzykologię u prof. Łucjana Kamieńskiego, które ukończył w 1934 i 1938 roku. Jednocześnie uczył się w Poznańskim Instytucie Muzycznym (historia i teoria muzyki), w Wielkopolskiej Szkole Muzycznej (gra na fortepianie), a także w Wyższym Studium Dziennikarstwa przy Wyższej Szkole Handlowej. Po studiach Witkowski zajmował się przede wszystkim pracą nauczycielską w szkołach średnich Konina i Brodnicy; wykładał łacinę, język niemiecki, muzykę

Zainteresowany językami skandynawskimi oraz zainspirowany badaniami prof. Łucjana Kamieńskiego nad związkami folkloru polskiego i skandynawskiego, w 1939 uczestniczył w kursie języka i kultury duńskiej w Danii, gdzie zastał go wybuch II wojny światowej, skąd przedostał się do Polski w październiku 1939 roku. Jako nauczyciel i działacz Polskiego Związku Zachodniego był poszukiwany przez gestapo, dlatego przeniósł się do Poznania, a potem do Łodzi. Przez całą wojnę prowadził tajne nauczanie w zakresie szkoły średniej.

Po wojnie wrócił do pracy w Toruniu w Państwowej Średniej Szkole Muzycznej: 1945-61). Współorganizował Uniwersytet Mikołaja Kopernika – współpracował z Katedrą Filologii Klasycznej, prowadził także zajęcia z muzykologii oraz lektoraty z niemieckiego i łaciny. W 1947 roku na Uniwersytecie Poznańskim obronił pracę doktorską Świętego Augustyna traktat DE MUSICA – pierwsze całościowe tłumaczenie traktatu na język polski oraz obszerny komentarz filologiczny i muzykologiczny. Habilitację Witkowski uzyskał w 1966 roku na Uniwersytecie Warszawskim, na podstawie rozprawy Przekaz antyku w polskiej zagadce literackiej i ludowej.

Zainteresowanie folklorem – wyniesione jeszcze ze studiów – zaowocowało aktywnym uczestnictwem w pracach toruńskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego. Przez kilka lat pełnił Witkowski funkcję członka Komisji Rewizyjnej. Współtworzył sekcję muzyki i tańca, wyłonioną 18 marca 1947 roku podczas zebrania założycielskiego tutejszego PTL. Jej członkowie skupiali się na zbieraniu, opracowywaniu i popularyzacji folkloru muzycznego i tanecznego Pomorza i Kujaw. Witkowski przygotowywał w ramach działalności oświatowej PTL liczne prelekcje. Dotyczyły one zarówno spraw rodzimego folkloru muzycznego (Istota pojęcia pieśni ludowej; Teoria powstania pieśni ludowej; Polskie tańce ludowe), jak i muzyki kultur pozaeuropejskich (Muzyka narodów prymitywnych; Muzyka narodów pozaeuropejskich o wyższej kulturze).

Bibliografia jego prac drukowanych wynosi 333 pozycje, z czego znaczna część to artykuły i recenzje muzyczne. Postulował m. in utworzenie przy muzeum archiwum fonograficznego. Interesował się także dziejami polskiego amatorskiego ruchu śpiewaczego i muzycznego z terenu całego kraju, zwłaszcza Pomorza. Gromadził świadectwa działalności polskich towarzystw śpiewaczych od czasów zaborów.

Leon Witkowski zmarł 21 grudnia 1992 roku.

Agnieszka Kostrzewa